Jaskra u zwierząt: metody badania

Okulistyka jest prężnie rozwijającą się specjalizacją w medycynie weterynaryjnej. Zastosowanie coraz bardziej zaawansowanych urządzeń diagnostycznych takich jak oftalmoskopy, lampy szczelinowe czy tonometry daje możliwość rozpoznania wielu schorzeń w obrębie gałki ocznej u zwierząt. Możliwe stało się także wykonywanie zabiegów, nawet tych najbardziej skomplikowanych. Na rynku dostępnych jest coraz więcej urządzeń i mikro-narzędzi chirurgicznych przeznaczonych do operacji okulistycznych.

Jedną z jednostek chorobowych diagnozowanych u zwierząt jest jaskra. Wiąże się ona z podwyższonym ciśnieniem śródgałkowym. Wśród małych zwierząt częściej dotyka psy, niż koty. U koni jaskra jest stosunkowo rzadko diagnozowana, gdyż rozwija się bardzo wolno. Ponadto konie, w przeciwieństwie do innych gatunków zwierząt, mają duże możliwości kompensacji podwyższonego ciśnienia wewnątrzgałkowego. Dlatego też niepokojące objawy obserwujemy dopiero w zaawansowanym stadium.

Podstawowym badaniem podczas diagnostyki jaskry jest pomiar ciśnienia śródgałkowego (IOP).
Jego wartość zależy od intensywności procesów wytwarzania i odprowadzania cieczy wodnistej w przedniej komorze oka. Oprócz funkcjonowania struktur oka na ciśnienie cieszy wodnistej wpływają również neuroprzekaźniki, hormony, prostaglandyny, białka, lipidy i proteoglikany.
Wartość prawidłowego ciśnienia wewnątrzgałkowego u koni waha się w przedziale od 17 mmHg do 37 mmHg. U psów i kotów za fizjologiczne uznaje się 15 - 25mmHg.
Przy podwyższonym ciśnieniu wewnątrz gałki ocznej naczynia krwionośne w siatkówce zwężają się lub nawet zamykają, przez co komórki siatkówki oraz nerw wzrokowy są niedotlenione i obumierają.
W skrajnych przypadkach może dojść nawet do ślepoty.

Do badania IOP używa się tonometrów.
Zasadniczo wyróżniamy tonometry aplanacyjne oraz bezdotykowe. Tonometr aplanacyjny lekarz weterynarii przykłada do rogówki i dokonuje pomiaru ciśnienia śródgałkowego. Przeprowadzenie badania wymaga pewnej wiedzy i doświadczenia w celu prawidłowego ustawienia urządzenia. Ze względu na występowanie odruchu rogówkowego konieczne jest także miejscowe znieczulenie oka. Tonometry bezdotykowe, takie jak Icare są łatwiejsze w obsłudze i dają dokładniejsze wyniki. TonoVet Icare jest tonometrem automatycznym, który za pomocą diod wyznacza miejsce przeznaczone do wykonania pomiaru.
Ciśnienie mierzone jest za pomocą metody odbicia sondy od rogówki. Jest to szybka i pewna metoda, nie wywołuje odruchu rogówkowego, dlatego też nie wymaga znieczulenia miejscowego. Dodatkowo istnieje opcja wykonaniu serii 6 pomiarów po uruchomieniu, w celu zaobserwowania powtarzalności wyników. Stosowane przy pomiarze jednorazowe sondy eliminują ryzyko zanieczyszczenia gałki ocznej.

W ten sposób szybko i łatwo można skontrolować ciśnienie śródgałkowe, co daje pogląd na równowagę cieczy wodnistej i stan przedniej komory oka pacjenta.

Kolejnym istotnym badaniem jest oftalmoskopia. Z użyciem oftalmoskopu pośredniego lub bezpośredniego lekarz ocenia stan dna oka, w tym nerwu wzrokowego i siatkówki, a także ewentualnych zmian które zaszły w ich obrębie.

Następną metodą diagnostyczną jest gonioskopia, czyli badanie kąta przesączania oka. Zastosowanie soczewek Barkan i Koeppe umożliwia diagnostykę jaskry pierwotnej.

Rozpoznanie jaskry jest istotne z punktu widzenia jakości i komfortu życia pacjenta.

Wdrożenie odpowiedniego leczenia na wczesnym etapie rozwoju choroby pozwoli uniknąć poważnych konsekwencji w postaci pogorszenia lub utraty wzroku.